pierre soulages için olası 21 patika . . .

1.

1940'lar boyunca kağıt üzerine yaptığı soyutlarda kaligrafik yaklaşımlar

belirgindir soulages'da. burada seçtiği kağıtların renkleri bir yana

boyası ender olarak koyu bakır tonlardadır, genel olarak siyahın hakimiyeti

ilk resimlerden itibaren belirgindir...

2.

1950'lerin hemen başıyla iyiden iyiye yoğunlaşması başlıyor siyahın tuvalde,

kağıtta. alttan kendini belli edermiş görünen beyazlık ya da krem tonlar

1940'lardakinden geometrik formlar yaratmasıyla tümden ayrılıyorlar...

3.

1950'lerin ortalarında yer yer koyu bakır ya da koyu mavi tonlar
seçiliyor tekrar, hakimiyet yine siyahta...

4.

1940'larda belirgin olan, 1950'lerde ara ara hissedilen kaligrafik yaklaşımlar

1960'larda yerini bölge bölge enli yoğunluklara bırakıyor. bunun istisnası 1970

ve 1971'de yaptığı 2x3,2 m. ya da 1,6x4 m. boyutlu bazı resimler. bu geri dönüş,

tümden siyaha yürümeden önce duygusal bir temizlenme sanki

ya da

resmi, sızan sözlerden arındırma

ya da

bu, sonraki yıllarda tümden siyaha kendini bırakan soulages'ın o dönem öncesi

yoğunlaşma müziği...

5.

"14  nisan 1979", tuvalin tümden siyah olduğu ve siyahın içinde başka bir ışığın

belirdiği ilk tarih...

6.

bu tarihten sonra bazı istisnalar dışında, örneğin "4 ocak 1995" ya da

"14 mart 2003", soulages'ın resmi artık tümden siyahın resmidir.

yukarıda bahsettiğim istisnalarda ilginç olan ise soulages'ın aslında resimde grafik

bir duyguya yaklaşmasıdır. burada beliren ikinci önemli konu da

bu resimlerde ilk dönemden tümden farklı olan 

paralel çizgilerin tuvale net bir şekilde hakim olduğudur...

7.

beckett miydi "...içinde bir delik olan bir delik delmek..." diyen?..

8.

tuval sınır(lı)dır. ama örneğin fontana'nın tersine soulages'ın bu anlamda

tuvalle hiç sorunu olmamıştır. soulages, kadraj içi kadraj diyebileceğimiz

ve genellikle geometrik işleyen bir resme de yönelmemiştir hiç...

9.

soulages'ın resminin müziği en çok morton feldman'a yakındır...

10.

ellsworth kelly, jackson pollack, mark rothko, arshile gorky, clyfford still,

gerhard richter,franz kline, robert motherwell, barnett newman, hans hartung

gibi bir dizi soyut ressam özelinde soulages 1970'lere kadar belli oranlarda franz kline'la

duygudaşken ki belli bir yıla kadar birbirlerinin işlerini görmemiştirler bile,

sonrasında monokrom resim içinde büyüleyici kuvvet dereceleri oluşturabilme zenginliği 

ve sabrı ve bambaşka bir ışığın peşine düşebilme cesaretiyle rothko'ya yaklaşmıştır.

bu anlamda,  rothko'nun "isimsiz, 1969", "isimsiz(gri üzeri siyah), 1969/70" ve en ünlü

çalışması olan ve rothko'nun 1970 yılındaki intiharından beri "rothko şapel" olarak anılan

şapeldeki resimleri ile soulages'ın örneğin "şubat-mart 1992"sini, "19 ocak 1997"sini

ya da "14 mart 2009"unu yan yana düşünmek mümkündür...

11.

soulages hiçbir resmine isim vermemiştir. her resim için (çok az istisna dışında,

onlarda da ay ve yıl vardır: " mayıs 2009") hep çok net bir tarih koymuştur:

"22 nisan 2002"... bir resme bir isim ya da numara yerine çok net bir tarih

verilmesi ve o resmin artık o tarih-isim ile anılması üzerine konaklanmalı.

soulages'ın (sayabildiğim kadarıyla) beş ayrı atölyesi olmuştur ve bunların

adresleri kolay ulaşılır bilgilerdir. bu çok net tarihler, resmin yapıldığı

atölyeyi bilmemizi sağladığı gibi esas olarak günüyle, ayıyla, mevsimiyle bizi

resmindeki ışığa çağırmaktadır. soulages'ın uzayın derinliklerine dair

benzetmeleri sevmemesinin sebebi buradadır; soulages'ın resmi ve ışığı dünya içredir...

12.

soulages'ın resmine (siyahın tonlarını, ansızın beliriveren derinliği ve

yayılan ışığı daha iyi farkedebilmek için) belli bir mesafeden ve açıdan

bakılmalıdır.ama bu tek bir nokta değildir, çünkü soulages'ın resminin

odak noktası yoktur. izleyenin belli bir mesafede yer değiştirmesiyle

resmin ışığının da değiştiği gözlenebilir. bu niteliğiyle de diğer

tüm soyut ressamlardan ayrılır o...

13.

insanı içine çeken hipnotize edici bir kara delik efekti değildir

soulages'ın peşinde olduğu, o çekilme hissini kırmak için izler,

uyaranlar bırakır tabloya...

14.

soulages'ın resmi dinginleştirici değildir...

15.

karma sergilerde yer almak bir yana ilk kişisel sergisini 1949 yılında açmıştır

soulages. ikinci dünya savaşının bitiminden sonra. çok gençken ispanya'ya

anarşistlerin yanında savaşmaya gitmeyi düşleyen soulages ikinci dünya

savaşı'nın bitiminden sonra şöyle diyecektir:
"içimden siyah dışında başka bir renk kullanmak gelmiyordu..."

16.

robert morgan'ın "karanlığın içindeki ışığı mı arıyorsunuz?" sorusuna

şöyle cevap veriyor soulages: "hayır, aramıyordum; her seferinde bulmayı

başardım ama." bu soru ve soulages'ın cevabı soulages resminin okunmasında

çokça düşülen eksikliğe işaret etmesi açısından önemli...

17.

soulages'ın resminde siyahın üzerinde ne olmaktadır? belli bir yıldan

sonra soulages'ın resmine diğer bazı soyut ressamlarda gördüğümüz

direk geometrik formlar ya da tuvalin bazı yerlerinin boş bırakılmasıyla

oluşmuş kılınan formlar yerine siyah üzeri siyah denilebilecek olan çizgiler

girmiştir. bu çizgiler genel olarak yatay ve 45 derecelik bir açıyla

oluşturulmuş çizgilerdir ve hep birbirlerine paralel. soulages'ın resminde

çizgisel dikeyliklere genel olarak rastlanmaz.
ve son olarak eklemeli ki bu çizgiler soulages'ın resminde
olağanüstü bir etkileyicilikle siyah içinde siyah kontrastlar oluştururlar...

18.

soulages'da belli bir dönemden sonra fırça izine rastlanmaz...

19.

soulages'da siyah konunun kendisidir...

20.

pompidou'daki 2009 tarihinde gerçekleştirilen o zengin retrospektif

-ki tabloların yerleri, asılış biçimleri, tablolalara düşen ışık dahil her şey doğal

olarak soulages'ın kontrolünde gerçekleştirilmiştir- söylemektedir ki

soulages'ın resmine düşmesi gereken ışık parlak, sert ışık değildir...

21.

maurice merleau-ponty "göz ve tin"de şöyle der:
"..."Doğa içeridedir," der Cezanne. Nitelik, ışık, renk, derinlik
-ki orada, önümüzdedirler- ancak vücudumuzda bir yankı
uyandırdıkları için, vücudumuz onlara kabul verdiği için oradadırlar."
 

bu resim(ler) her şeyden önce soulages'ın bedeninin yankısıdır,

onun verdiği kabuldür.

şimdi konu bizim bedenimizin yanıtı...

uygar asan

2013